Blog
JUNAK NIEZWYKŁA HISTORIA
JUNAK HISTORIA
Junak to marka polskich motocykli, jedynych czterosuwowych modeli produkowanych w
Polsce między II wojną światową a rewolucjami 1989 roku. Nazwa dosłownie oznacza
„odważny młody człowiek”. Wyprodukowana przez Szczecińską Fabrykę Motocykli (SFM)
(pl .: Szczecińskie Motocykle Fabryczne) w trzech wariantach: M07, M10 i B20.
W ciągu dziewięciu lat produkcji, w latach 1956–1965, wyprodukowano 91 400 motocykli
Junak. Wyprodukowano kilka modeli, a mianowicie: 10.000 modeli turystycznych M07,
rajdowych M07-R i crossowych M07-C, 2500 trzykołowych B20, 8500 przyczep bocznych
typu WB1 i W03, podczas gdy pozostałe były modelami M10. Rama Junak została
wyprodukowana przez SFM w Szczecinie, a silniki ZSM w Łodzi. Podczas przejścia z
modelu M07 na M10 od 1960 do 1961 r. około 20 000 modeli M10 posiadało pewne cechy
modelu M07, takie jak obudowa reflektorów. Są to modele zwane „ przejściówkami”.
Junak został zaprojektowany w latach 1951–1952 w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu
Motoryzacyjnego pod kierunkiem J. Ignatowicza. W tym czasie Junak był lepszy od wielu
znanych motocykli. Nie było to zaskakujące, ponieważ doświadczeni inżynierowie
zaprojektowali Junaka opierając swoją wiedzę na grupie T. Rudawskiego. T. Rudawski był
ojcem przedwojennych motocykli Sokol, dlatego silnik Junak ma wiele cech
charakterystycznych dla Sokoła 600 i 500. System rządzenia i niewygodna lokalizacja linii
produkcyjnej spowodowały trudności w zapewnieniu jakości. Te same powody utrudniły
produkcję nowszych silników S130, S131 i S132.
W momencie produkcji Junak był dla zwykłego polskiego pracownika bardzo drogim
motocyklem. Ostatecznie krach w sprzedaży dużych motocykli doprowadził do zatrzymania
produkcji w 1965. Junak nazywany jest przez niektórych „polskim Harleyem”, będącym
najcięższym polskim powojennym motocyklem, dziś powszechnie uznawanym za klasyka w
Polsce. Mimo pewnych niedociągnięć Junak znalazł wielu fanów. Charakterystyczny układ
wydechowy i głośny ciąg zaworów są łatwo rozpoznawalne, co jest kolejnym podobieństwem
do Sokoła i jedynym podobieństwem do Harleya. Pół wieku później Junak jest nadal
najbardziej zaawansowanym polskim motocyklem w kategorii ciężkiej, ponieważ nie
wyprodukowano żadnych innych modeli. Od 2010 roku firma Almot importuje motocykle
pod marką Junak.
Wzmianki na temat historii motocykla Junak
Idea produkcji powojennego motocykla, z czterosuwowym silnikiem o pojemności 350 ccm
nazwany później Junakiem, powstała w marcu 1951 roku, nie w głowach polskich
konstruktorów, ale w głowach polskich decydentów. Założenia konstrukcyjne i przeznaczenie
motocykla były jak na tamte czasy bardzo ambitne. Postanowiono, że ma on być konstrukcją
własną, stosującą rozwiązani konstrukcyjne, które w różnych pojazdach okazały się bardzo
trafne i Brdzo trwałenaj, oraz brały pod uwagę możliwości produkcji w warunkach polskiego
zaplecza warsztatowego lat 50. Prototyp motocykla Junak M 07 został oddany do badań na
początku października 1953 r. Był to motocykl z silnikiem S03 i z głębokimi błotnikami, w
którym błotnik przedni był mocowany do stałej części widelca. Motocykl Junak z korektami
został zatwierdzony do produkcji seryjnej pod koniec 1954 roku. Pierwsze maszyny z
produkcji seryjnej pojawiły się w sprzedaży w 1956 roku.
Posiadały one oryginalne i unikalne nowinki techniczne nie używane w tamtym czasie w
innych motocyklach. Pomimo ze było widoczne podobieństwo silnika do Royala Enfielda
350, Junak posiadał całkowicie inną konstrukcję z pionowym cylindrem, ale również z
nowoczesną zblokowaną skrzynią biegów. Również mimo pewnego podobieństwa środkowej
części ramy Junaka do BSA B 31 niemożliwe stało się jej skopiowanie. Było to skutkiem
tego że BSA miało sztywne zawieszenie koła tylnego, a w Junaku wahacz tylny był
resorowany na dwóch amortyzatorach wyposażonych w sprężyny śrubowe. Poza tym Junak
posiadał inaczej skonstruowaną oś widelca. Równoczśnie sam widelec miał też rozwiązania
nie używane w innych motocyklach – dolna rura amortyzatorów miała dwa stopnie grubości.
Hamulce bębnowe na całej szerokości piast od samego początku produkcji skutecznością
dominowały o całą epokę nad innymi ówczesnymi motocyklami. Wśród produkowanych w
tamtym casie motocykli Junak wyróżniał się takimi szczegółami jak krótka, okrągła
końcówka rury wydechowej lub na stałe zamontowany bagażnik na zbiorniku paliwa. Z całą
pewnością w roku 1956 Junak był w czołówce najlepszych konstrukcji motocyklowych w
Europie. Następcą Junaka M 07 stał się Junak M 10. Jednocześnie produkowany on był w
kilku rodzjach w wersji trójkołowej B 20 i B21, jak również w wersji z zamontowanym
wózkiem bocznym dla potrzeb Milicji i Poczty Polskiej. Następnie pojawił się prototyp
Junaka M 13 ze zmienionym silnikiem S03. Posiadał on oblachowanie koła tylnego które
było widocznym piętnem ówczesnej mody motocyklowej. Jednakże z powodu wielu
niewielkich i dokuczliwych wad Junaka mających swoje źródło w niezbyt dobrej jakości
materiałów zmusiło producenta, Szczecińską Fabrykę Motocykli, do przeprowadzenia
istotnych zmian konstrukcyjnych lub całkowitej modernizacji motocykla. Wygrał pomysł
całkowitej modernizacji Junaka i tym sposobem powstała koncepcja nowego motocykla
Junak M 14, którego wygląd wyprzedzał nowoczesnością i rozwiązaniami technicznymi
wszystkie rozwiązania stosowane w tamtym czasie w europejskich motocyklach. W Junaku
M 14 (nazwanym nieoficjalnie „Iskra”) zastosowano silnik czterosuwowy, dwucylindrowy
rzędowy poprzeczny z rozrządem górnozaworowym i cylindrami pionowymi o pojemności
350 ccm. Sylwetka motocykla była wyróżniająca i znacznie nowocześniejsza od modnych
wówczas linii nadwozi motocykli europejskich. Lekko nietrafione było rozwiązanie
zawieszenia koła przedniego na wahaczu pchanym, ale po przeprowadzeniu serii prób
zawieszenie to zostało skutecznie przekonstruowane. Junak M 15 odbył szereg testów
drogowych, ale z silnikiem MZ, jednak jego produkcja seryjna nie doszła do skutku.
Praktycznie na prototypie Junaka M 14 w 1965 roku, skończyła się w Polsce produkcja
motocykla Junak. Trwała produkcja maszyn poza granicami kraju na podstawie umowy
licencyjnej, ale nigdy nie były one importowane do Polski. Z całą pewnością Polacy mogą
być dumni z osiągnięcia techniki motoryzacyjnej jakim był motocykl Junak. W roku 2001 na
rynku polskim znalazł się motocykl o nazwie Junak Millenium, będący w całości produktem
koreańskiego Hyosunga na licencji Suzuki SV 250. Należy zgodzić się z powszechnym
poglądem, że motocykl ten poza nazwą miał niewiele wspólnego polskim Junakiem M 10
czy z późniejszym modelem M 14. Junak Millenium posiadał sylwetkę typowego chopera z
dwucylindrowym widlastym silnikiem, chłodzonym powietrzem. Motocykl został dobrze
przyjęty przez motocyklistów , a jego parametry techniczne były zachwycające ,
szczególnie moc silnika (po lekkim tuningu 28 KM) i niezwykła łatwość prowadzenia. Wśród
wielbicieli Junaka M 07 i M 10 wzbudził niechęć, a nawet wrogość. Doszło nawet do tego,
że kluby promujące starego Junaka przyjęły nazwę JUNAK SFM, aby całkowicie odciąć się,
zarówno od Junaka Millenium, jak i od innych motocykli, które w przyszłości mogłyby
występować pod nazwą Junak. Według tej grupy entuzjastów Junaka SFM, prawdziwy Junak
może być tylko produktem polskich konstruktorów i musi być w całości produkowany w
Polsce. Co więcej powinien posiadać wygląd zbliżony do starego Junaka i przebudowany
silnik S03. Przykładem tego, że czasy takiego myślenia już dawno się skończyły, są strategie
wielu producentów samochodów. Nowy Vw Beetle, Fiat 500, lub Morris to całkiem nowe
pojazdy, które tylko w niewielkiej części mają wygląd zbliżony do swych znanych
„przodków”. Również wiele zespołów głównych tych pojazdów nie jest produkowanych w
rodzimych fabrykach. Przez fakt , że silniki do Volkswagena czy Fiata wytwarzane są w
Polsce, nie uważa się, że sam Volkswagen staje się mniej niemiecki, czy Fiat 500 mniej
włoski. Podobnie było w przypadku wznowienia produkcji niemieckiej marki Motocykla
Münch Mammut 2000, który tylko kształtem kół i pionowym usytuowaniem czterech
cylindrów silnika przypominał pierwsze motocykle Münch sprzed 30 lat. Nowoczesna
sylwetka i niesamowicie dynamiczny silnik z turbodoładowaniem, ponownie jak dawniej na
lata pokazał kierunek rozwoju technicznego i globalnej mody motocyklowej. Podobnie
postąpiła firma Almot wypuszczając na rynek nowego Junaka M 16. Motocykl ten posiada wyrazisty
kształt , co wyróżnia go spośród innych nowych motocykli. Układem silnika z dwoma pionowymi
cylindrami i układem zaworów OHV powraca do ostatniego prototypu Junaka M 14 Iskra. Silnik
nowego Junaka wyposażony jest w nowoczesny wielopunktowy sekwencyjny wtrysk paliwa systemu
Delphi. Pewnego rodzaju atutem jest niesamowicie skuteczny układ hamulcowy z dwoma tarczami
znajdującymi się w kole przednim i jedną tarczą w kole tylnym. Popularne płytkie błotniki są
całkowicie i zrobione z ocynkowanej blachy stalowej. Z pewnością Junak M 16 ma ogromne szanse
godnie kontynuować myśl prototypu Junaka M 14.